trilhaar

Een trilhaar of cilium (meervoud cilia) is een organel, een onderdeel van een cel, dat buiten het celmembraan uitsteekt. Een trilhaar is ongeveer tien micrometer lang en 0,2 micrometer dik.

Trilharen zijn sterk gedifferentieerde structuren die specifieke cellulaire functies vervullen, zoals voortbeweging, waarneming van omgevingssignalen, of het geleidelijk naar buiten werken van de slijmlaag in de luchtwegen.

Bouw:

• Cilia zijn aanwezig op de meeste cellen in een meercellig organisme

• Bij eencelligen zoals de trilhaardiertjes, komen uitsluitend beweeglijke trilharen voor, die voor voortbeweging dienen of om water langs de cel in beweging te brengen.

• Naargelang de functie en opbouw onderscheiden we twee soorten:

• Een primair cilium is 6-10 µm lang en in bijna iedere cel aanwezig. Het kan worden gezien als een soort antenne, die de cel in staat stelt omgevingssignalen te ontvangen.

• Bewegende cilia hebben twee extra centrale microtubuline vezels. De microtubuline vezels kunnen verkorten, waardoor de trilhaar in een bepaalde richting buigt. Deze types van cilia kunnen voornamelijk gevonden worden in het binnenoor en in de luchtwegen.

Functie:

• Het cilium is een oerorganel en heeft verschillende functies, zoals het voortbewegen bij plankton en zaadcellen en het zuiveren van luchtwegen.

• Cilia zijn door hun gelijkaardige structuur vergelijkbaar met flagellen. Een flagel is echter wel langer dan een cilium.

• Een primair cilium heeft een zintuig-functie: het kan mechanische, chemische (samenstelling van vloeistoffen, aanwezigheid van hormonen en reuksignalen) en licht waarnemen. Primaire trilharen zijn opgebouwd uit negen doubletten van microtubuli vezels.

• Bewegende cilia zijn voornamelijk betrokken in taken waar een beweging vereist is. De microtubuline vezels kunnen verkorten, waardoor de trilhaar in een bepaalde richting buigt. Deze types van cilia kunnen voornamelijk gevonden worden in het binnenoor en in de luchtwegen.