flagel

Een zweepstaartje, zweephaar, flagel of flagellum is een organel dat dient voor de voortbeweging van een eencellig organisme of een voorplantingscel (bijvoorbeeld zaadcel)..

Hoewel de flagel van prokaryoten en eukaryoten gelijkenissen vertoont, zijn de opbouw en het bewegingsmechanisme compleet verschillend.

Bouw:

• Bij prokaryoten is een flagel een apart, uit eiwitten opgebouwd organel, dat bij de inbedding in de celmembraan door een soort wiel wordt aangedreven.
  
  • Door deze propellerachtige voortstuwing bewegen prokaryote cellen in een richting parallel aan de as van de flagel.
    
  • Beweging door middel van flagellen vindt meestal plaats in water.

• Bij eukaryoten bestaat een flagel uit een uitstulping van de celmembraan.

• Het centrum bestaat uit een axoneem, een cilinder van 9 paren microtubuli met nog 2 microtubuli in de kern.
  
• De basis van die koker wordt gevormd door het basale lichaampje. Dit is opgebouwd uit een cilinder van negen tripletten microtubuli, analoog aan een centriole.
  
• Het motoreiwit dyneïne beweegt de microtubuliparen van het axoneem ten opzichte van elkaar. Omdat ze onderling verbonden zijn met linkingeiwitten buigt de flagel. Hierdoor ontstaat een slagbeweging die de cel in een richting loodrecht op de as van de flagel doet voortbewegen.

Functie:

• Voortbeweging van het organisme