havo-3 erfelijkheid en evolutie
Crispr-Cas
Waarschijnlijk wordt het gebruik van genen van andere soorten op korte termijn grotendeels vervangen door een nieuwe techniek: crispr-cas.
- Bij crispr-cas worden gericht wijzigingen aangebracht in bestaande genen van een organisme.
- Dit wordt gene editing (gen-aanpassing) genoemd.
- Je kunt de techniek vergelijken met het aanpassen (‘editing’) van tekst.
- Door enkele letters te veranderen of een woord weg te laten, ontstaat een woord of zin met een nieuwe betekenis.
- Crispr-cas is een mechanisme dat bacteriën gebruiken om zich te verdedigen tegen virussen.
- Als een bacterie een aanval van een virus overleeft, slaat zij het virus-DNA op in een soort ‘database’ in haar cel.
- Het enzym cas controleert de bacterie voortdurend op de aanwezigheid van virus-DNA door het te vergelijken met het DNA in de database.
- Zodra het enzym virus-DNA vindt, knipt hij het kapot.
- Wetenschappers gebruiken dit mechanisme nu om genen in organismen te wijzigen.
- Cas wordt ingebracht om het stukje DNA te vinden dat moet worden gewijzigd.
- Het enzym knipt dit stukje DNA eruit.
- Daarna kunnen de uiteinden aan elkaar worden gemaakt, of er kan een nieuw stukje DNA worden ingebouwd.
- Zo kan een gen worden uitgeschakeld of vervangen.
- In de gezondheidszorg wordt crispr-cas ingezet voor gentherapie.
- Gentherapie is het gebruik van gene-editing technieken om kapotte genen te repareren.