De microbiota in je mond wordt, net als in de rest van je lichaam, gedomineerd door bacteriën. In je mond leven ongeveer tien miljard bacteriën verdeeld over 700 verschillende soorten. Net als de rest van het microbioom is de mondmicrobiota uniek per persoon. De samenstelling is afhankelijk van temperatuur, leeftijd, zuurgraad (pH) en je speeksel.
Een gezonde mond heeft een hoge diversiteit aan microben. Behalve met nuttige soorten zit je mond ook vol slechte bacteriën die het glazuur aantasten, voor tandvleesontstekingen zorgen of je een stinkende adem geven. Veel microben komen je mond binnen via je adem en voedsel. Gelukkig zorgt dit zelden voor problemen. Er bestaat namelijk een balans in je mond. De gezonde mondbacteriën onderdrukken de schadelijke bacteriën en voorkomen dat ze toeslaan. Ze neutraliseren onder andere de zuren van tandplakbacteriën en voorkomen op deze manier gaatjes. Zo helpen ze ons immuunsysteem om het lichaam gezond te houden.
In je mond zijn globaal twee typen habitats te vinden: de harde tanden en het zachte weefsel in de rest van de mond. Door de verschillende omstandigheden hebben deze gebieden twee sterk uiteenlopende microbiële populaties. Het harde oppervlak van de tanden verandert bijna niet, in tegenstelling tot het zachte weefsel waar speeksel, slijm en cellen geregeld vervangen worden.
Als je veel snoept, vult je mond zich met grote hoeveelheden suiker. Dat zijn echte bacteriemagneten. Het aantal (slechte) mondbacteriën neemt toe en begint de suikers af te breken. Geen eenvoudige klus. De bacteriën zijn dan ook gedwongen samen te werken. Op je tanden kruipen ze dicht tegen elkaar aan en vormen ze een dun laagje, een biofilm. Dit heet tandplak.
Tandplak is de ideale plek voor schadelijke bacteriën.
Een van de beruchtste tandplakbacteriën is Streptococcus mutans. De zuren die deze bacteriën maken bij het afbreken van de suikers, lossen het glazuur op en veroorzaken gaatjes.